Kentsel dönüşüm kanun teklifi TBMM’de kabul edildi

ensonhaber.com

6 Şubat’ta yaşanan deprem felaketinin ardından ülke genelinde kentsel dönüşüm seferberliği başladı…

“Kentsel Dönüşüm Yasası” olarak da bilinen ve kentsel dönüşüme yönelik düzenlemeler içeren “Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun Teklifi” TBMM Genel Kurulu’nda yapılan oylama sonucu kabul edildi.

Yargı süreçlerinin hızlandırılması amaçlanıyor

Kanunla, 6 Şubat 2023’te meydana gelen Kahramanmaraş merkezli
depremler nedeniyle genel hayata etkili afet bölgesi olarak kabul edilen
yerlerde, bu depremlerin ve akabinde meydana gelen depremlerin
etkisiyle oluşan hasarlarla bağlantılı olması kaydıyla, hak sahipliğine
ilişkin işlemler hariç olmak üzere hasar tespit raporlarına dayalı
olarak tesis edilen idari işlemlere karşı açılan iptal davalarında yeni
usuller getiriliyor. Düzenlemeyle yargı süreçlerinin hızlandırılması
amaçlanıyor.

Buna göre, 10 gün içinde ilk inceleme yapılacak ve
dava dilekçesi ile ekleri tebliğe çıkarılacak. Savunma verme süresi dava
dilekçesinin tebliğinden itibaren 15 gün olacak; bu süre bir defaya
mahsus olmak üzere en fazla 10 gün uzatılabilecek. Savunmanın verilmesi
veya savunma verme süresinin geçmesiyle dosya tekemmül etmiş sayılacak.

Yürütmenin durdurulması talebine ilişkin olarak verilen kararlara itiraz edilemeyecek.

Keşif
ve bilirkişi incelemesi yapılması gereken hallerde, dosyanın
tekemmülünden itibaren 15 gün içinde keşif yapılacak. Tarafların hak ve
menfaatlerinin korunması bakımından zorunluluk bulunan hallerde keşif ve
bilirkişi incelemesi, ilk incelemeyi müteakiben de yapılabilecek.
Bilirkişi raporları 15 gün içinde mahkemeye teslim edilecek.
Bilirkişilere ve bilirkişi raporlarına, raporun tebliğinden itibaren 7
gün içinde itiraz edilebilecek.

Duruşma yapılması, tarafların
istemine ve mahkemenin kararına bağlı olacak. Duruşma davetiyeleri,
duruşma gününden en az 15 gün önce taraflara gönderilecek.

Bu
davalar dosyanın tekemmülünden veya ara karar, keşif, bilirkişi
incelemesi ya da duruşma yapılması gereken hallerde bunların
tamamlanmasından itibaren en geç 15 gün içinde karara bağlanacak.

İstinaf istemi en geç 2 ay içinde karara bağlanacak

Verilen
nihai kararlara karşı tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde istinaf
yoluna başvurulabilecek. İstinaf dilekçeleri 10 gün içinde incelenecek
ve tebliğe çıkarılacak. İstinaf dilekçelerine cevap verme süresi 15 gün
olacak. İstinaf istemi en geç 2 ay içinde karara bağlanacak.

Tam
yargı davalarıyla bu madde kapsamındaki iptal davaları birlikte
görülemeyecek. Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce birlikte
açılmış olan iptal ve tam yargı davaları ayrılacak ve bu davalar
bulunduğu aşamadan itibaren görülmeye devam edilecek.

Düzenlemenin
yürürlüğe girdiği tarihten önce açılmış olan davalar hakkında da bu
madde hükümleri bulunduğu aşamadan itibaren uygulanacak.

Buna göre
işlemeye başlamış olan savunma verme süresi, bilirkişi raporuna itiraz
süresi, istinaf başvuru süresi ve istinaf dilekçesine cevap verme süresi
değişmeyecek.

Rezerv yapı alanları yeniden tanımlanıyor

Kanunla,
dış finansman imkanlarının Kentsel Dönüşüm Başkanlığına, krediye
ilişkin anlaşmadaki amaca sadık kalınarak kullandırılmasını sağlamak
üzere düzenleme de yapıldı. Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin
Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un “dış borcun tahsisi” tanımına “Kentsel
Dönüşüm Başkanlığına” ibaresi eklendi.

Kanunla Kentsel Dönüşüm
Başkanlığı, özel bütçeli idare olarak teşkilatlandırılırken Dünya
Bankası tarafından finanse edilen kredinin Kentsel Dönüşüm Başkanlığına
tahsisli olarak kullandırılmaya devam edilmesine yönelik düzenleme
yapıldı.

Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında
Kanun’daki “rezerv yapı alanı” tanımında değişikliğe gidildi. Rezerv
yapı alanı tanımında yer alan “yeni yerleşim alanı olarak” ibaresi
metinden çıkarılırken bu düzenlemenin gerekçesinde, uygulamada açılan
davalarda, herhangi bir taşınmazın rezerv yapı alanı olarak
belirlenebilmesi için meskun alanlar dışında olması gerektiği yönünde
değerlendirme yapılarak hüküm kurulduğu, yerleşim yerlerinde yer alan
parsellerin de rezerv yapı alanı olarak belirlenmesinin mümkün olmasının
amaçlandığı belirtildi.

Kanunla riskli yapı tespiti ve Hazine
taşınmazlarının değerlendirilmek üzere Bakanlığa tahsisine ilişkin
görev, hak ve yetkilerin bundan sonra Kentsel Dönüşüm Başkanlığınca
kullanılmasını sağlamak üzere değişiklik yapıldı.

Buna göre,
riskli yapı tespiti Kentsel Dönüşüm Başkanlığı veya idarece resen
yapılabilecek. Uygulamada bazı maliklerce veya kiracılarca riskli yapı
tespiti yapılmasının engellendiği ve kendi bağımsız birimlerinden tespit
için numune alınmasına müsaade edilmediği görüldüğünden, riskli yapı
tespitinin, gerekmesi halinde mülki idare amiri tarafından verilecek
yazılı izne istinaden yeterli kolluk kuvveti marifetiyle kapalı kapılar
veya alanların açtırılması suretiyle yapılabilmesine imkan sağlanacak.

Riskli
yapı tespitine ilişkin bilgileri ihtiva eden tutanak, riskli yapıya
asılacak, maliklere e-Devlet Kapısı üzerinden bildirim yapılacak ve
ilgili muhtarlıkta 15 gün süreyle ilan edilecek. Tespite ilişkin
bilgileri ihtiva eden tutanağın muhtarlıkta yapılacak ilanın son günü
hak sahiplerine tebliğ edilmiş sayılacak.

Gerçek veya özel hukuk
tüzel kişilerince mülkiyetlerindeki taşınmazların rezerv yapı alanı
olarak belirlenmesi talebinde bulunulabilmesi için; bu taşınmazların
yapılaşmaya esas arsa metrekaresinin yüzde 30’unun mülkiyetinin devrine
muvafakat edilmesi veya aynı miktarın değerinin dönüşüm projeleri özel
hesabına gelir olarak kaydedilmek üzere Kentsel Dönüşüm Başkanlığına
verilmesi gerekecek.

Kolluk kuvveti marifetiyle tahliye

Alanlarda
uygulama süresince imar ve yapılaşma haklarının kısıtlanması ve
alandaki yapılara verilen elektrik, su ve doğal gaz gibi hizmetlerin
durdurulması konularında Bakanlığa verilen görev ve yetkiler Kentsel
Dönüşüm Başkanlığınca kullanılacak.

İstanbul’da dönüşümü
hızlandırmak için başlatılan “yarısı bizden” kampanyasının
uygulanabilmesi için hak sahiplerine yapım için mali yardım
yapılabilmesine yönelik kanunda düzenleme yapıldı.

Riskli
yapıların yıktırılması konusunda Bakanlığa verilen görev ve yetkiler de
bundan sonra Kentsel Dönüşüm Başkanlığınca kullanılacak.

Riskli yapıların yıktırılması için maliklere tek seferde 90 günden fazla olmamak üzere süre verilecek.

Kanun
kapsamındaki yapıların tahliyesinin engellenmesi durumunda; mülki idare
amiri tarafından verilecek yazılı izne istinaden yeterli kolluk kuvveti
marifetiyle tahliye yapılacak.

Başkanlık veya idare tarafından
yapılan veya yaptırılan riskli yapı tespit, tahliye ve yıktırma
masrafları, hisseleri oranında maliklerden tahsil edilecek.

Kanun
kapsamındaki yapıların tahliyesine ve yıktırılmasına ilişkin olarak ayni
ve şahsi hak sahiplerine yapılacak tebligat, tahliye ve yıktırmaya
ilişkin tutanağın yapıya asılması, maliklere e-Devlet Kapısı üzerinden
bildirilmesi ve ilgili muhtarlıkta 15 gün süreyle ilan edilmesi
suretiyle yapılacak. Tahliye ve yıktırmaya ilişkin işlem, muhtarlıkta
yapılan ilanın son günü ayni ve şahsi hak sahiplerine tebliğ edilmiş
sayılacak.

Yoksul veya dar gelirli olarak kabul edilenlere verilecek bağımsız bölümler

Kabul
edilen kanuna göre, kentsel dönüşümlerde, yapı ruhsatı alınması da
dahil olmak üzere tüm iş ve işlemler, hisseleri oranında maliklerin salt
çoğunluğu ile aldığı karara istinaden yapılabilecek.

Salt
çoğunluk ile karar alan malikler tarafından, alınan karar ile anlaşma
şartlarını ihtiva eden teklifin salt çoğunlukla alınan karara katılmayan
maliklere, noter vasıtasıyla veya ilgili muhtarlıkta 15 gün süre ile
ilan edilmek suretiyle bildirilecek.

Satış işleminin satış
bedelinin eksik hesaplandığı gerekçesi ile iptal edilmesi durumunda,
satış bedeli ile yargı kararında belirtilen şekilde hesaplanacak bedel
arasındaki fark, hisseyi satın alan malik tarafından hissesi satılan
eski malike ödenecek.

Yoksul veya dar gelirli olarak kabul
edilenlere verilecek bağımsız bölümler için hak sahibinin borçlanmasının
gerekmesi fakat hak sahibinin borçlanma bedelini ödeyecek mali gücünün
olmaması durumunda, hak sahibi adına isabet eden bağımsız birimin tapuda
hak sahibi ile Başkanlık adına paylı mülkiyet esaslarına göre tescil
edilmesi mümkün olduğundan, böyle bir durumda hak sahibinin üzerine
kayıtlı ikamet edebileceği konut nitelikli başka bir gayrimenkulü yok
ise bu bağımsız bölümler üzerinde hak sahibine ve hak sahibi evli ise
işlem yapıldığı tarihteki eşine oturma hakkı tanınacak.

Arsa haline gelen taşınmazda ortaklığın giderilmesi için dava açılabilecek

Kentsel
Dönüşüm Başkanlığına devredilen Hazine taşınmazları; Bakanlığın bağlı,
ilgili ve ilişkili kurum ve kuruluşları ile bunların iştiraklerine,
belediyelere ve bunların şirketlerine, kamu kurum ve kuruluşları ile
kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına, belediye ve mücavir alan
sınırları içinde olup 30 Mart 2014 tarihinden önce üzerinde yapılanma
olan taşınmazların öncelikle yapı sahipleri ile bunların kanuni veya
akdi haleflerine rayiç bedel üzerinden; küçük sanayi sitesi yapılmak
üzere bu amaçla kurulmuş kooperatiflere ve belediyelere ise rayiç
bedelin yüzde 50’sinden az olmaması kaydıyla Başkanlıkça belirlenecek
bedel üzerinden doğrudan satılabilecek veya Başkanlıkça belirlenecek
bedel üzerinden doğrudan kiralanabilecek.

Kentsel Dönüşüm
Başkanlığının ön alım hakkı, başkanlığın veya Hazinenin kanun
kapsamındaki taşınmazlarda paydaş olup olmadığı ile bu taşınmazlarda
paylı veya müstakil mülkiyet olup olmadığına bakılmaksızın, bu
taşınmazların tamamen veya kısmen alanda veya parselde malik olanlar
dışındaki üçüncü kişilere satışı durumunda kullanılacak.

Kanun
kapsamındaki alanlar ve parsellere ilişkin olarak onaylanan imar ve
parselasyon planları, ilgili Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl
Müdürlüğünde 15 gün süreyle ilan edilecek. Bu planlara itiraz, ilan
süresi içinde ilgili Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl
Müdürlüğüne yapılacak ve itirazlar bakanlıkça 5 gün içinde
değerlendirilecek. İtirazların reddedilmesi halinde, planlar başkaca bir
onay işlemine gerek kalmaksızın ret kararı tarihinde kesinleşecek.

Düzenleme
kapsamındaki uygulamalar ile bu uygulamalar için karar alınması ve
uygulamaların yürütülmesi konularında Başkanlıkça lisanslandırılacak
kuruluşlar faaliyet gösterebilecek.

Mali ve özlük hakları da düzenlendi

Düzenleme kapsamındaki
yapıların yıktırılmasından sonra arsa haline gelen taşınmazda ortaklığın
giderilmesi için Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre dava açılabilecek
ancak ortaklığın giderilmesi için dava açılmış olması, bu düzenleme
kapsamında hisseleri oranında paydaşların salt çoğunluğu ile karar
alınmasına ve bu karara göre işlem yapılmasına engel teşkil etmeyecek.

Kanunla, Kentsel Dönüşüm Başkanlığı yönetici kadrolarının mali ve özlük hakları da düzenlendi.

Kanunla
riskli yapı tespiti, Kentsel Dönüşüm Başkanlığınca talep edilmesi
halinde mülki idare amiri tarafından verilecek yazılı izne istinaden
yeterli kolluk kuvveti marifetiyle resen yapılabilecek.

Verilen
sürede yapıların tahliye edilmemesi durumunda, mülki idare amiri
tarafından verilecek yazılı izne istinaden yeterli kolluk kuvveti
marifetiyle tahliye ve yıktırmaya yönelik iş ve işlemler, Kentsel
Dönüşüm Başkanlığınca yapılabilecek.

Hak sahipliği çalışmaları,
hak sahibinin mevcut taşınmazının değeri ile yeni yapıda hak sahibine
verilecek konut veya iş yerinin değeri gözetilerek veya Başkanlıkça
karar alınması halinde kat karşılığı, hasılat paylaşımı ve benzeri
usullerle yürütülecek.

Hak sahibinin borçlanmasının gerekmesi
durumunda, borçlanma bedeli üzerinden hak sahibi ile sözleşme yapılacak
ve borçlanma bedelinin tamamı ödenmeden tapuda devredilemeyecek.

Bilirkişilik Kanunu’nda düzenleme yapıldı

Kentsel
Dönüşüm Başkanlığı tarafından inşa edilecek yapılara imar planlarında o
maksada tahsis edilmiş olmak, uygulama imar planı ve mevzuata aykırı
olmamak üzere mimari, statik, tesisat ve her türlü fenni mesuliyetin
başkanlık tarafından üstlenilmesi ve mülkiyetin belgelenmesi kaydıyla
başkaca belge istenmeksizin müracaat tarihinden itibaren 30 gün içinde
avan projeye göre yapı ruhsatı ve bu yapıların tamamlanmasının akabinde
de 30 gün içinde yapı kullanma izni verilecek.

Kentsel Dönüşüm
Başkanlığının gelirleri, genel bütçeden yapılacak Hazine yardımları her
türlü nakdi, taşınır ve taşınmaz niteliğindeki bağış ve yardımlar,
başkanlık tarafından gerçek ve tüzel kişilere verilecek bilgi, belge ve
hizmetler karşılığında alınacak ücretlerden, taşınır malların satışından
veya kiraya verilmesinden ya da işletilmelerinden elde edilen
gelirlerden, taahhütlerini tamamen veya kısmen yerine getirmeyen
yüklenicilerden alınan tazminatlar ile gelir kaydedilen teminatlardan ve
diğer gelirlerden oluşacak.

Dönüşüm projeleri özel hesabı 31
Aralık 2025 itibarıyla kapatılacak. Bu tarih itibarıyla söz konusu
hesapta bulunan nakit tutarları bir yandan Başkanlık bütçesine öz gelir,
diğer yandan mevcut veya yeni açılacak bütçe tertiplerine Başkanlıkça
ödenek kaydedilecek. Özel hesaba ilişkin hak ve yükümlülükler başkanlığa
devredilecek.

Kanunla , Bilirkişilik Kanunu’nda düzenleme
yapıldı. Buna göre, 6 Şubat Kahramanmaraş merkezli depremler nedeniyle
genel hayata etkili afet bölgesi kabul edilen yerlerde, 1 Ocak 2028’e
kadar, adli ve idari yargı mercilerinde depremlerle bağlantılı olarak
görülmekte olan iş, dava, soruşturma ve kovuşturmalarda bilirkişi
görevlendirmesi yapılabilecek.

Asgari şartları taşıyan ancak
ilgili bilirkişilik bölge listesinde veya listelerinde yer almayan
bilirkişilerin, ilgili kanunlardaki usule tabi olmadan
görevlendirilmesine imkan tanınacak.

Teklifin yasalaşmasının ardından TBMM Başkanvekili Gülizar Biçer Karaca, birleşimi bugün saat 14.00’te toplanmak üzere kapattı.